Od czasów HoMM II, bohaterowie mogą pozyskiwać umiejętności. Wszystkie umiejętności zapewniają herosom, lub ich oddziałom, przydatne premie. Możemy je podzielić na te mające swe źródło w mocy, lub w magii. Umiejętności magiczne powiązane są ze szkołami czarów i generalnie zwiększają ilość punktów many, jej regenerację, siłę czarów i możliwość rzucania zaklęć coraz wyższego poziomu. Te, które są powiązane z mocą są bardziej zróżnicowane, zapewniają polepszenie statystyk jednostek, bohatera, lub dochodów.

Podział

Umiejętności dzielą się wedle poziomów, od podstawowego do zaawansowanego, eksperckiego, do mistrzowskiego i arcymistrzowskiego. Bohater z czasem opanowuje coraz wyższe poziomy. (Z rzadka może je uzyskać od razu na wyższym poziomie dzięki wypełnieniu misji, czy też w wyniku zdarzenia.) Do której grupy by nie należały mają charakterystyczny podział, nieobecny w innych częściach HoMM, a mianowicie tworzą coś w rodzaju drzewa. Pień tworzy umiejętność główna, od której zaczynamy naukę "drzewka". Gdy ją uzyskamy mamy możliwość opanowania umiejętności drugorzędnych, "gałęzi". Aby uzyskać umiejętność główną na pewnym poziomie należy opanować drugorzędne na pewnym poziomie, np. ekspercki poziom umiejętności głównej wymaga obydwu drugorzędnych na podstawowym, a jednocześnie umożliwia nauczenie się tychże na poziomie mistrzowskim. Całkowicie fakultatywna jest umiejętność dodatkowa, "owoce" naszego drzewa. Poziom jej jest uzależniony od umiejętności głównej, ale nie wpływa możliwość nauki jakiekolwiek innej.

Nauka umiejętności

Każdy bohater zaczyna grę z umiejętnością główną i drugorzędną na podstawowym poziomie. W toku gry może je rozwinąć. Na ogół nauka tychże towarzyszy awansowi na wyższy poziom doświadczenia, zyskują wówczas możliwość opanowania/rozwinięcia dwóch, lub trzech umiejętności. Oprócz tego niektóre obiekty przygody umożliwiają naukę losowych, lub określonych, umiejętności. Również dwa budynki, w Przystani, oraz Akademii, zapewniają możliwość edukacji. Warto zauważyć, że czasem należy ją opłacić, jeśli jest to obowiązkowe koszt wynosi zawsze 2000 złota. Wspomniane już były chaty misji, oraz zdarzenia. Jeśli bohater dysponuje dwoma "drzewami" umiejętności zmienia się klasa danej postaci. Gdy ma aż trzy, albo więcej "drzew" o klasie zdecyduje poziom rozwinięcia poszczególnych umiejętności. Niekiedy niemożliwe jest opanowanie jednej z umiejętności, wynika to, z zablokowania jej przez autora danej mapy. Jeżeli jednak jakiś bohater już ją posiada może ją rozwijać.